Błąd w sprawozdaniu finansowym za poprzednie lata

Czasami zdarza się, że w jednostka stwierdza, że zatwierdzone już sprawozdania z poprzednich lat zawierają błąd.

Przyczyn takich sytuacji może być bardzo wiele. Bywa, że stan magazynowy na początku roku. jest inny niż wykazany w BO tego roku w księgowości. Zdarza się,  nie są w ujęte w sprawozdaniu istotne pozycje – naliczone, lecz nie zapłacone odsetki od pożyczek, faktury, itd.

Jak wprowadzić  korektę w księgach rachunkowych w odpowiednich latach zależy od tego, kiedy błąd wykryto oraz czy sprawozdanie, którego dotyczy błąd, zostało już zatwierdzone. Gdy sprawozdanie finansowe zostało już zatwierdzone, odpowiednie zapisy należy ująć w księgach bieżącego roku.

Za błąd podstawowy nie uznaje się zmian wykazanych w bilansie w kwotach wynikłych:

• ze zmiany zasad (polityki) rachunkowości jednostki,
• z utworzenia rezerw w nieprawidłowej wysokości – w sprawozdaniu wykazane są na podstawie szacunków, w wysokości prawdopodobnych zobowiązań,
• z zastosowania niewłaściwej stawki amortyzacyjnej /można zmieniać stawki w każdym roku/,
• z popełniania błędów niewpływających istotnie na dane prezentowane w sprawozdaniach finansowych sporządzonych za lata, w których popełniono błąd,
• ze zdarzeń, których rozstrzygnięcie do dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego nie było jednostce znane (np. wyroki sądowe).

Jeśli zdarzenia, które wystąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się tylko w informacji dodatkowej.

Dlatego każdy błąd wykryty po zatwierdzeniu sprawozdania należy rozpatrywać pod względem jego istotności i wpływu na ostateczny wynik finansowy.

W razie wykrycia błędu istotnego, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy, mówimy o błędzie podstawowym.

Błąd popełniony w latach poprzednich powoduje, że nie zostaje zniekształcony wynik finansowy za rok obrotowy, w którym stwierdzono błąd. W związku z tym, że błąd nie dotyczy danego roku, lecz lat poprzednich, korekty nie odnosi się do rachunku zysków i strat danego roku, ale wykazuje bezpośrednio w bilansie w kapitałach własnych.

Skutki korekt z tytułu błędów podstawowych prezentowane są w bilansie w pozycji A.VI. pasywów.

Uszczegółowienie prezentacji przyczyn błędów podstawowych następuje w zestawieniu zmian w kapitale własnym.

MSR 8 mówi, że możliwe są dwie metody prezentacji. W pierwszej – dla zapewnienia porównywalności danych – dokonuje się statystycznego (pozaksięgowego) przekształcenia rachunku zysków i strat, doprowadzając go do takiej postaci, jak gdyby błąd został wykryty i zaksięgowany w okresie, w którym go popełniono. Drugie podejście – to pozostawienie rachunku zysków i strat bez zmian, natomiast objaśnienie przyczyn błędu w  części „dodatkowe informacje i objaśnienia” / Ustawa o Rachunkowości, załącznik nr 1,  punkt 5 części „dodatkowe informacje i objaśnienia”/, wraz z podaniem przekształconego statystycznie rachunku zysków i strat.

Decyzja, które rozwiązanie wybrać, leży w gestii kierownika jednostek.  Przede wszystkim każda jednostka powinna zdefiniować poziom istotności błędu, po to, by stworzyć podstawy formalno-prawne dla stosowania procedury korekty błędu podstawowego. Niezwykle istotną sprawą jest również rzetelna informacja na temat błędu, zawarta w kilku częściach sprawozdania finansowego. Równie ważna jest informacja na temat skutków ujęcia błędów podstawowych dla organów stanowiących i kontrolnych jednostek, a przede wszystkim – dla organów zatwierdzających sprawozdanie finansowe oraz decydujących o podziale zysku lub pokryciu straty. Inne bowiem należy mieć podejście do dysponowania zyskiem/stratą bieżącego okresu, a inne – nierozliczonym wynikiem lat ubiegłych, w szczególności gdy jest on rezultatem korekt błędów podstawowych